تعیین الگو و سیاست گذاری مناسب تولید محصولات پروتئینی کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی با تاکید بر مزیت نسبی و مصرف آب مجازی

مقدمه

در دنیای امروز که بحران اقتصادی گریبانگیر کشورهای مختلفی از جمله کشورهای اتحادیه اروپا و غربی ها شده است، داشتن شرایطی امن در فضای اقتصادی، خواستی است که کشورها و عوامل اقتصادی شان به دنبال تحقق آن می باشند. در این زمینه، جمهوری اسلامی برای حفاظت از اقتصاد خود مدل اقتصاد مقاومتی را ارائه نمود. جاری شدن این مدل در کشور سبب می شود تا کمترین آسیب از نوسانات اقتصادی جهان متوجه کشور شده و به عبارتی نسبت به این نوسانات انعطاف پذیر باشد.

یکی از دلایلی که باعث انعطاف پذیری این مدل می شود، خاصیت درونزایی این مدل است. اقتصاد مقاومتی به درون کشور و استعدادهای درونی توجه نموده و نگاه وابستگی را از بین می برد. در واقع ایجاد یک اقتصاد مقاوم سبب می شود تا هر گونه تهدید و یا تحریمی از جانب بیگانگان و مرتبط با کالای مهم و ضروری جامعه بی اثر باشد، زیرا تامین آن کالاها متکی به منابع و استعداد درونی شده و نیاز به واردات آنها از خارج نیست.

اقتصاد مقاومتی علاوه بر نگاه به درون (درونزایی)، برونگرا بوده به این معنا که تعامل خود را کشورها حفظ نموده و روابط تجاری موثری را به سبب داشتن تولید داخل و بازاری قوی با کشورهای هم پیمان خود خواهد داشت. به گونه ای که به جای واردات زیاد و صادرات کم، با برنامه ریزی و سیاست های مناسب، صادرات بیشتر و واردات کمتری را تجربه خواهد نمود.

با توجه به این موارد، یکی از ملزومات تحقق اقتصاد مقاومتی که نگاه به درون را نیز تقویت می کند، تامین امنیت غذایی است. امنیت غذایی و تامین آن موجب می شود تا غذای مورد نیاز و کافی در اختیار مردم قرار گیرد. به عبارت دیگر، امنیت غذایی یکی از ارکان ضروری برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی است. تامین امنیت غذایی نیز از دو راه امکانپذیر است: واردات و تولید داخل. واضح است که برای تامین غذای اساسی از راه واردات، می بایست واردات به مقدار زیاد صورت گیرد که در این صورت هم وابستگی برای کشور ایجاد می شود و هم سرمایه های ملی از دست می رود (که این خود می تواند مسیری به سوی سیاست اشتباه خام فروشی باشد). از طرفی، یکی از شروط لازم برای تحقق اقتصاد مقاومتی عدم وابستگی و واردات بی رویه است. لذا راه دوم که تولید داخل یا خودکفایی است، مسیر مناسب جهت تامین امنیت غذایی می باشد.

خودکفایی در تولید محصولات اساسی سبب می شود تا نگاه به عوامل درونی تولید در داخل کشور تقویت شود. منابع طبیعی، نیروی کار و استعداد و خلاقیت های انسانی داخل کشور عوامل مهم تقویت درونزایی بوده و امنیت غذایی و به تبع آن اقتصاد مقاومتی را به نوبه خود شکل می دهند.

خودکفا بودن مستلزم بررسی و مدیریت بهینه منابع موجود برای تولید محصولات می باشد. در بخش کشاورزی، آب مهمترین منبع محدود کننده تولید می باشد. از طرفی کاهش هزینه تولید محصولات از دیرباز مسئله ای مهم برای سیاست گذاران این بخش بوده است. لذا می توان سیاست کاهش آب مجازی (آب مصرفی در چرخه تولید یک کیلوگرم محصول) و مزیت نسبی تولید محصولات (که با استفاده از هزینه تولید محاسبه می شود) را برای تحقق خودکفایی مطرح نمود.

با توجه به این، می توان نتیجه گرفت که تولید محصولات غذایی اساسی که برای سلامت بدن و حیات انسان اهمیت بیشتری دارند، از اولویت برخوردار هستند. مواد غذایی را می توان به دو نوع درشت مغذی ها و ریزمغذی ها تقسیم نمود که در میان آنها پروتئین، مهمترین درشت مغذی بوده به نحوی که کارشناسان تغذیه، پروتئین را به عنوان اساس زندگی انسان معرفی نموده که کمبود آن موجب بروز سوءتغذیه در انسان می شود. بنابراین تولید محصولات غذایی که می توانند پروتئین را به طور کامل برای بدن انسان تامین کنند از اولویت برخوردارند و این مهم توسط محصولات پروتئین حیوانی حاصل می شود.

لذا در این تحقیق علاوه بر بررسی میزان آب مصرفی هر کدام از محصولات پروتئین حیوانی به بررسی مزیت نسبی تولید این محصولات که با توجه به هزینه تولید آن ها می باشد، خواهیم پرداخت

تعداد صفحات 160 word

فهرست

فصل اول  کلیات تحقیق. 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 تعریف مساله و بیان سوال های اصلی تحقیق. 4

1-3 سابقه و ضرورت انجام تحقیق. 4

1-4 فرضیه ها 7

1-5 اهداف.. 8

1-5-1 هدف اصلی. 8

1-5-2 اهداف فرعی. 8

1-6 کاربردهای متصور از تحقیق. 8

1-7 روش انجام تحقیق. 8

1-7-1 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 8

1-7-2 روش تجزیه و تحلیل داده ها 8

1-8 قلمرو تحقیق (زمانی،‌مکانی،‌موضوعی) 11

1-9 جامعه آماری و روش نمونه گیری.. 11

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق. 12

2-1 مقدمه. 13

2-2 اقتصاد مقاومتی. 13

2-2-1 مفهوم اقتصاد مقاومتی. 15

2-2-2 ارکان اقتصاد مقاومتی. 16

2-2-3 دو سطح یک اقتصاد مقاوم 20

2-3 امنیت غذایی. 22

2-3-1 مراکز تحقیقات بین المللی مربوط به تغییر الگوی مصرف غذا 24

2-3-1-1 موسسه تحقیقات سیاست های بین المللی مواد غذایی. 25

2-3-1-2 وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا 27

2-3-1-3 نشریه انگلیسی تغذیه. 30

2-3-1-4 نشریه بهداشت عمومی تغذیه. 32

2-4 خودکفایی. 34

2-4-1 خودکفایی و امنیت غذایی. 34

2-5 پروتئین. 38

2-5-1 ماهیت پروتئین ها 39

2-5-2 کیفیت تغذیه ای پروتئین ها 39

2-5-3 ارزش مکمل پروتئین ها 40

2-5-4 نقش پروتئین ها در بدن. 41

2-5-5 کمبود پروتئین. 41

2-5-6 اضافه دریافت پروتئین. 42

2-5-7 احتیاجات غذایی. 43

2-6 محصولات پروتئین حیوانی. 43

2-6-1 شیر. 43

2-6-2 تخم مرغ. 44

2-6-3 گوشت مرغ. 44

2-6-4 گوشت ماهی. 45

2-6-5 گوشت گاو و گوسفند 45

2-7 میزان تولید محصولات پروتئین حیوانی. 46

2-9 آب؛ منبعی مهم و محدود 48

2-9-1 اهمیت آب مجازی.. 49

2-9-2 مفهوم آب مجازی.. 51

2-9-4 انواع منابع آبی. 53

2-9-5 آب مجازی برای محصولات مختلف.. 54

2-10 بیان علمی مفهوم مزیت نسبی. 55

2-10-1 تاریخچه پیدایش مزیت نسبی و ماتریس تحلیل سیاستی. 56

2-10-2 بیان نظریات مربوط به مزیت نسبی. 59

2-11 مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه مزیت نسبی و ماتریس تحلیل سیاستی. 62

2-11-1 مطالعات داخلی. 63

2-11-2 مطالعات خارجی. 74

فصل سوم روش تحقیق. 82

3-1 مقدمه. 83

3-2 مفاهیم تاریخی. 83

3-3 روش ماتریس تحلیل سیاستی. 86

3-3-1 ارزش خصوصی (بازاری) 86

3-3-2 ارزش اجتماعی. 87

3-3-3 سودآوری بازاری.. 87

3-3-4 سودآوری اجتماعی. 87

3-4 روش محاسبه قیمت های اجتماعی (سایه ای) 88

3-4-1 محاسبه قیمت سایه ای محصولات تولیدی.. 88

3-4-2 قیمت سایه ای نهاده ها و منابع. 89

3-5 روش محاسبه نرخ سایه ای ارز. 92

3-7 شاخص های مورد استفاده در چارچوب ماتریس تحلیل حساسیت.. 96

3-7-1 شاخص های مزیت نسبی. 96

3-7-2 ضرایب حمایتی. 97

3-7-3 معیارهای توان رقابت هزینه ای.. 99

3-7-4 سودآوری خالص اجتماعی(NSP) 100

3-7-5 نرخ های حمایت.. 100

فصل چهارم نتایج محاسبات و تحلیل ها 101

4-1 مقدمه. 102

4-2 جدول تحلیل حساسیت.. 102

4-3 تحلیل شاخص ها 110

4-4 شاخص های توان رقابتی. 110

4-5 سودآوری بازاری.. 115

4-7 ضرایب حمایتی. 120

4-8 میزان تولید هر محصول. 126

4-9 آب مورد نیاز تولید 127

4-10 شاخص هزینه منابع داخلی (DRC) 130

4-11 شاخص های موثر در اولویت بندی الگوی تولید محصولات.. 132

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات.. 139

5-1 مقدمه. 140

5-2 پیشنهادها 142

منابع و ماخذ: 144

Abstract 147