تحقیق در مورد تابعیت، مهاجرت و جهان بدون مرز
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه23
تابعیت، مهاجرت و جهان بدون مرز
بحث جهانی شدن یکی از مفاهیمی است که در دهه پایانی قرن بیستم، بسیاری از جریانات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را تحت تأثیر قرار داد. این، یک واقعیت است که جوامع انسانی، همواره در حال تغییرند. در واقع، حیات اجتماعات در گرو این تغییرات است؛ چرا که رکود در نهایت، به فساد میانجامد.1 ولی هر نوع تغییر هم حیاتبخش نیست و اگر در خلال دگرگونی، ثبات جامعه آنچنان بر هم بخورد که شیرازه امور از هم بپاشد، آنگاه این تغییرات، اثر منفی داشته، حیات جامعه را با مخاطره مواجه میکند. نمیتوان انتظار داشت که در شرایط جهانی شدن، همه کشورها نسبت به این مسئله به یک شکل، واکنش نشان دهند. آنها به نسبت اندازهای که در معرض پدیده جهانی شدن قرار بگیرند در مقابل آن واکنش نشان میدهند. در مورد تأثیر پدیده جهانی شدن بر دولتها، باید دید چه تحوّلی در عناصر تشکیل دهنده دولت، یعنی «مردم، سرزمین و حکومت» به وجود آمده است.
همه این عناصر در عرصه جهانی شدن، دستخوش تحول شدهاند، به طور کل «حاکمیت دولتها محدودتر شده»، «مرزها نفوذپذیرتر شدهاند»، «مفهوم وطن در حال دگرگون شدن است»، «آن وفاداری سُنّتیای که بین دولت و شهروندان وجود داشت مختل شده و به صورت عناصر مجزای هویت، حقوق، وظایف و مشارکت، تجزیه شده است».
اقتدار بسیاری از دولتها از طریق شرکتهای چند ملیتی، کنوانسیونها و سازمانهای بینالمللی محدود شده است. در عصر حاضر، هر شهروند به صورت همزمان میتواند وفاداری به چند جا را داشته باشد و دولتها، حصار وفاداری شهروندان را در اختیار ندارند. این پدیده، دنیا را به سوی دهکده جهانی و جهانی بدون مرز سوق میدهد و این امر، باعث درنوردیده شدن مرزهای کشورها و تغییر در مفهوم وطن و تابعیت افراد میشود. به عنوان نمونه میتوان به اتحادیه اروپا اشاره کرد که ظرف سالیان اخیر، شاهد شکلگیری آن بودیم.
در علم حقوق، شاخهای وجود دارد به نام حقوق بینالملل خصوصی که وظیفه آن رسیدگی به اموری از قبیل تابعیت افراد مختلف، وضعیت بیگانگان، و تعارض صلاحیت دادگاههای مختلف کشورهای جهان (رسیدگی به تابعیت و وضعیت بیگانگان) است. در این مقاله میکوشیم پس از تعریف تابعیت و ذکر فواید آن برای افراد، به مسئله مهاجرت بین کشورهای مختلف، در عصر جهانی شدن و مشکلاتی که «مهاجران» در فرایند تبدیل شدن به «شهروندان» دارند مطالبی را بیان کنیم.
تابعیت
هر کجا اتباع بیگانه یافت میشوند، مسائلی مانند، تابعیت، اقامتگاه، حقوق خصوصی و حقوق عمومی آنان، به همراه قانون حاکم بر اعمال حقوقی، و آثار حقوقی حق ایجاد شده توسط بیگانگان، مطرح میشوند. ارتباط اشخاص حقیقی و حقوقی به یک دولت را تابعیت مینامند. تابعیت، دارای دو مشخصه اصلی سیاسی و معنوی است. تابعیت، پیوندی سیاسی است؛ چون تابعیت به اراده دولتها ایجاد میشود؛ یعنی دولتها میتوانند تابعیت را به یک شخص، اعطا نموده یا از او سلب کنند. همچنین از بعد دیگر، تابعیت را پیوندی معنوی میدانند؛ چون که عناصر مادی مکان و زمان در پیدایش یا سلب تابعیت در نهایت مؤثر نیستند. یک ایرانی، اگر چه در امریکا متولد شده باشد یا در سرزمین آن کشور سکونت داشته باشد، باز دارای تابعیت دولت ایران است.2
مزایای تابعیت به شرح زیر است: 1. عاملی برای هویت ملی اشخاص است. 2. موجب تمتع از حقوق شهروندی میشود. 3. موجب برخورداری از حقوق سیاسی، حق اشتغال و مناصب سیاسی میشود. 4. باعث حمایت حقوقی و سیاسی دولتها از مصالح اتباع میشود. 5. مبتنی بر تعهدات افراد در برابر دولتهای متبوع خود در رابطه با خدمت نظام وظیفه، مالیات و دفاع از کشور است.
نظامهای تابعیّت
هر شخص به محض تولد، تابع یکی از دو سیستم حقوقی زیر است که تعیین کننده تابعیت اصلی او خواهند بود. این دو سیستم عبارتاند از: 1. سیستم خون، 2. سیستم خاک.
سیستم خون عبارت است از: انتقال تابعیت والدین یا یکی از آنان به طفل پس از تولد؛ ولی در سیستم خاک، هر فردی در سرزمین هر کشوری که متولد شود، تابعیت همان کشور را خواهد داشت و سرزمین محلّ تولد، مهم است.
در کشور ایران، هر دو سیستم با هم (به صورت ترکیبی) اعمال میشود. به این صورت که هر فردی که دارای پدر و مادر ایرانی است حتی اگر در خارج از ایران متولد شود باز هم دارای تابعیت ایران است؛ ولی در کشوری مثل امریکا سیستم خاک اعمال میشود یعنی اگر طفلی دارای پدر و مادر امریکایی در خارج از امریکا متولد شود دارای تابعیت کشور محل تولد خواهد بود، نه امریکا.
در حقوق بینالملل خصوصی، «بیگانه» فردی است که تابعیت کشور میزبان را نداشته باشد، و تابعیت کشور خارجی را دارا باشد. به طور متعارف، بیگانگان در کشورهای محل اقامت خود، حقوقی مشابه با اتباع داخلی کشور میزبان دارند؛ امّا یادآور میشویم که در عصر حاضر، بر اساس عواملی مانند منافع ملّی، وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورها، عرف محلّی و مجموعه قوانین موجود در کشورهای جهان، در برخورد با بیگانگان به شکلهای متفاوتی عمل میشود.
در هر صورت، در جهان بدون مرزی که دیر یا زود به آن قدم خواهیم گذاشت، شاهد خواهیم بود که لزوما مسئله خون، نژاد و... را نم
